Uluslararası Ticarette Fraud Abdurrahman Özalp - 12.03.2009


Fraud ticaretin kaçınılmaz bir parçasıdır. Sistem belgeler üzerine kuruludur ve belgeler de her zaman sahtekarlık yapılabilir.


Profesyonel sahtekarlar?dan korunmak güçtür. Deşifre edilen bazı profesyonel sahtekarlar kurbanlarını seçerken çok profesyonelce yöntemler kullanabiliyorlar.  Bu profesyonel dolandırıcı veya sahtekarlar orjinaline çok yakın belgeler düzenleyebiliyor, çok rahat ikna edebiliyorlar gerekirse seçtikleri hedeflere yönelik büyükçaplı yerinde inceleme, değerlendirme (due diligence) teklifleri verebiliyorlar.  Bu dalaverelerden sakınmak için çoğu zaman bankacılık bilgisi veya dış ticaret bilgisi yetmiyor. O sektörün yasal işleyişini de çok iyi bilmek gerekiyor.  Örneğin: çoklukla fraud konusu yapılan Nijerya ham petrol  konulu bir işlemdeki dolandırıcılığı görebilmek için Nijerya ham petrol satış prosedürü ve uygulama pratiğini konusunda bilgi sahibi olmak gerekiyor.


 Uluslararası Denizcilik Bürosu (IMB)?nin raporlarına göre Dünyanın önde gelen çok büyük ticaret firmaları, sigortacıları ve bankaları fraud ağına düşmekten kurtulamamışlardır.  Fraudtan korunmanın en iyi yolu sahtekarları kapıdan içeriye sokmamaktır. Bir kez içeriye girdikten sonra sistemi, tarafları, çalışanları kullanarak mutlaka bir yol buluyorlar. İçeriye sokmamanın en iyi yoluda herhalde iyi bir istihbarat ve kolay para kazanma yollarına itibar etmemekten geçer.  


 Bugün dünyada farklı sahtekarlık çeşitleri vardır.  Bunlardan bir tanesi Yüksek Karlı Yatırım Programları (High Yield Investment Programme)?na ilişkin olanıdır. Bu yazımızda bu tür fraudtan bahsedeceğiz. 


Yüksek getirili yatırım programları (HYIP) sahtekarlığı bugün son derece yaygın olarak  iyi organize olmuş profesyonel kimseler tarafından yapılmaktadır. Elindeki para veya kiymetlere yüksek kar arayan şahıslar bunların hedef  kitlesidir. Bu kişiler yüksek kar vaadiyle bu sahtekarlar tarafından çok rahatlıkla kandırılabilmektedir. Genelde hükümetler veya itibarlı büyük bankalar tarafından onaylandığı veya çıkarıldığını söyledikleri ürünleri teklif ederler. Bunlar genelde banka garantileri, akreditifler, standby akreditifleri, hazine kağıtları vs.dir. Bunların IMF, Dünya Bankası veya Amerikan hazinesi gibi kurumlar tarafından tarafından onaylı olduklarını ve büyük projeleri finanse etmek için çıkardıklarını söylerler ancak bunlar  sahtedir. 


Fraud işlemi sahterkarlar tarafından çok özenle yapılır. Dolandırıcılık işleminde görüşmenin yapılacağı yer çok önemlidir. Genelde çok lüks bir yerde, iyi bir lokantada, havaalanında hatta bazen büyük bir bankanın ofisinde bile yapılabilir. Sahtekarlar olumlu bir imaj yaratmak için çok iyi giyinirler, markalı ürünler kullanırlar, ağızları iyi laf yapar, çok büyük proje ve kişilerden bahsederler, Örneğin; Pakistan Havayolları işi için General Müşeref ile görüştüklerini, American Büyükelçisinin destek olduğunu vs. söylerler,  avına düşürdükleri şahısların yanında çeşitli yerler ile telefon görüşmeleri yaparlar, yatırımlar ve karlar hakkında konuşurlar, lüks arabalar ile seyahat ederler (özel araba, limuzin, özel uçak vs.), yanlarında bir partner veya bodyguarları bulunur, bir veya iki adet cep telefonu taşırlar, toplantı sırasında telefon zaman zaman çalar.  Bazende sahtekarlar dolandırıcılık işlemini sadece haberleşme araçlarıyla yaparlar; bu amaç için genelde bir görüşme için randevu verilir daha sonra bazı gerekçeler gösterilerek randevu iptal edilir, daha sonra telefon görüşmeleriyle hedef  kişi ikna edilir, dökümanlar faks, e-mail vs. ile gönderilir ve işlem tamamlanır.  Dolandırılmak üzere seçilen kişiler bazen masum olmakla birlikte bazende daha önce kandırılmış ancak  kayıplarını kurtarmak için çare arayan kişiler olabilmektedirler. Daha önce dolandırılan ve kayıplarını kurtarmak isteyen kişilerden bazıları zaman zaman sahtekarlar ile birliktede çalışabiliyorlar.  Sahtekarların hedefinde genelde aşağıdaki kişi veya gruplar vardır;


·        Kendi parası olan veya bir başkasının parasını kontrol edebilen birey veya kurumlar.


·        Dindar kişiler, yaşlı kimseler ve  kendisine taraftar toplamak isteyen hayır ve yardım organizasyonları.


·        Mali sıkıntı içerisinde bulunan işadamları ve


·        Tecrübesiz ancak çok kısa sürede çok para kazanmak isteyen yatırımcılar.


Aşağıdaki durumlar genelde potansiyel bir sahteciliğin bulunduğuna dair göstergeler olabilmektedir.  Bunlar;


Başvuru paketinde genelde Letter of Intent (LOI), Proof of Funds (POF), copy of passport, information form, non-circumvention/non-disclosure agreement  vs. bulunur. Yatırmcıdan bunları sağlamaları istenir, bunlar taklitten başka bir şey değildir. Aslında bunlara ihtiyaç olduğundan dolayı değil sadece işleme ciddi bir görüntü vermek ve kurban durmundaki yatırımcının parasal gücünü görmek ve gerçekten para yatırmaya niyeti olup olmadığını anlamak için yapılır.  Bu dökümanlar sayesinde kurban seçilen yatırımcı hakkında bir çok bilgiye erişilir.


Bazen  iade edilmeyecek masraf ve teminatlar isterler. Bunların kurban durumundaki yatırımcının programlara kabul edilmek için gerektiğini söylerler. Oysa, bunları seyahat ve diğer masrafları karşılamak için kullanırlar. Tüm pazarlık, görüşme ve diğer işlemler acenta, temsilci, aracı, koordinatör vs. gibi kişiler ile yapılır. Kurban seçilen yatırımcının esas yatırım programının sahibi yani programı idare eden kişi ile yüzyüze gelmesi çeşitli bahaneler ile sürekli engellenir. Örneğin; seyahatte olduğu, meşgul olduğu, toplantıda olduğu vs. gibi basit gerekçeler gösterilir. Bu durum inceleme, değerlendirme, istihbarat, risk analizi vs. gibi araçların kullanılmasına zaman bırakmaz. Tüm gönderi ve haberleşme işleri genelde faks ve e-mail ile yapılır.  İşlemlerde genelde çok karmaşık, kompleks ve kullanımı yaygın olmayan ürünler ile resmi ürünler olduğu halde kullanılma şekli teamüllere ve resmi duruma uymayan ürünler yer alır.  Başlangıçta kurban seçilen yatırımcıya parasının bloke bir hesapta tutulacağı ve ancak kendisinin kullanabileceği söylendiği halde daha sonraki aşamalarda işlemlerin yürümesi için kendilerine veya gösterdikleri bir üçüncü kişiye yetki vermesi istenir. Bu üçüncü kişi de kendi adamlarıdır. Sahtekarlar bu yetkiyi almak, hesaba ulaşmak için sürekli ikna ve bazen de tehdit yöntemlerini kullanırlar. Sahtekarlar, kurban seçilen yatırımcıya bu yatırıma katılma imkanının sadece kendisine büyük çabalar ile sağlandığını ve acele etmesi gerektiğini yoksa bu fırsatın çok yakında sona ereceğini söylerler. Sahtekarlar, kurban seçilen yatırımcıya işin gizli tutulması gerektiğini, bunun çok önemli olduğunu ve herhangi bir şekilde dışarıya bilgi sızması halinde kendisinin projeden çıkarılacağını ve bir daha asla böyle işlere giremeyeceğini söylerler.


Yukarıda ifade edildiği üzere uluslararası fraudtan kendimizi ve firmalarımızı korumak için uluslararası fraud konusunda düzenlenen eğitimlere katılmak, bu konuda uzman organizasyonlarla ilişkide olmak son derece önemlidir



USİUD Hakkında

USIUD tamamen Türk mevzuatına göre kurulmuş ve tescil edilmiş bir dernektir. Bununla birlikte merkezi Amerika Birleşik Devletlerinin Texas eyaletinde bulunan ACFE (Association of Certified Fraud Examiners) adlı organizasyonun temsilcisi konumundadır.

İletişim Bilgileri

Atayol Plaza Kayışdağı Caddesi, No:45 Kat:5, 34750 Ataşehir - İstanbul - Türkiye

Telefon : +90 850 532 9064 | Faks : +90 216 706 0126